ذهبی درباره امام محمدباقر(ع) می‌نویسد: از کسانی است که بین علم و عمل و آقایی و شرف و وثاقت و متانت جمع کرده و سزاوار خلافت بود.1 استاد ابوزهره درباره مرجعیت عام امام می‌نویسد: امام محمدباقر(ع) وارث امام سجاد(ع)، در امامت و هدایت مردم بود. ازاین‌رو، علمای تمام بلاد اسلام از هر سو به محضر او می‌شتافتند و کسی از مدینه دیدن نمی‌کرد، جز اینکه به خدمت او شرفیاب شده و از علوم بی‌پایانش بهره‌ها می‌گرفت.2        

 شیخ مفید(ره) از عبدالله بن عطاء مکی روایت کرده است که می‌گفت: هرگز ندیدم علما را نزد احدی، کوچک‌تر، چنانچه نزد امام باقر(ع) می‌دیدم. و هر آینه دیدم حکم بن عتیبه را با آن کثرت علم و جلالت شأن که در نزد مردم داشت، آنگاه که نزد امام محمدباقر(ع) بود، همانند طفل دبستانی بود که نزد معلم خود نشسته است.3

 یکی از غلامان امام محمدباقر(ع) گفت: زمانی در خدمت آن حضرت به مکه رفتیم. پس چون آن حضرت داخل مسجد شد و نگاهش به خانه کعبه افتاد، گریست، به حدی که صدای مبارکش در میان مسجد بلند شد. من گفتم: پدر و مادرم فدای تو شود، چون مردم شما را به این حال مشاهده می‌کنند، خوب است که صدای مبارک را از گریه کوتاه فرمایید. فرمود: «وای بر تو، به چه سبب گریه نکنم. همانا امید می‌رود که حق تعالی به سبب گریستن من، نظر رحمتی بر من فرماید و به آن سبب فردای قیامت نزد او رستگار بوده باشم.» پس آن حضرت دور خانه خدا طواف فرمود و سپس در نزد مقام ابراهیم به نماز ایستاد و به رکوع و سجود رفت و چون سر از سجده برداشت، مکان سجده آن حضرت از آب دیدگانش تر شده بود.4

 از ویژگی‌های آن حضرت، این بود که چون خنده می‌کرد، می‌گفت: «اللّهم لاتَمْقُتْنی؛ خدایا مرا دشمن مدار.»5 امام صادق(ع) فرمود: هرگاه پدرم امام محمدباقر(ع) را امری محزون و اندوهگین می‌کرد، زن‌ها و اطفال خود را جمع می‌کرد و دعا می‌کرد و ایشان آمین می‌گفتند.6

 از امام صادق(ع) نیز روایت است که فرمود: پدرم کثیرالذکر بود. هرگاه که با او راه می‌رفتم، می‌دیدم که ذکر خدا می‌گوید و چون با او طعام می‌خوردیم، ذکر خدا می‌کرد و با مرم که سخن می‌‌گفت، ذکر خدا می‌گفت و پیوسته می‌دیدم که زبان مبارکش به کام شریفش چسبیده و «لا اله الا الله» می‌‌گفت و ما اهل‌بیت(ع) خود را نزد خود جمع می‌کرد و امر می‌فرمود به قرآن، و هرکه از ما که از عهده این کار برنمی‌آمدند، دستور می‌داد به ذکر خدا گفتن.7

 امام محمدباقر(ع) هیچ‌گاه نام سائلی را که برای درخواست به او پناه می‌آورد، با خفت و حقارت نمی‌برد و می‌فرمود: آنها را به بهترین و زیباترین اسامی صدا بزنید.8

 امام محمدباقر(ع) بیشتر اوقات از خوف الهی می‌گریست و صدا به گریه بلند می‌کرد. او متواضع‌ترین خلایق بود و مزارع و املاک داشت و خود بر سر مزارع می‌رفت و کار می‌کرد. آن حضرت درآمدهایش را در راه خدا صرف می‌کرد و بخشنده‌ترین مردم بود.9

 ابن حجر عسقلانی می‌نویسد:

 او باقرالعلم و جامع علوم بود. علم و عملش پاکیزه بود. جان او پاک و خُلق او شریف بود. اوقات خود را به طاعت خدا آباد کرده بود. او در مقامات عرفان بدان پایه رسید که زبان توصیف‌کنندگان از بیانش عاجز است و کسی را یارای آن نیست حق ستایش او را آن‌گونه که سزاوار آن است، به جا آورد.10

 --------------------------------------------------------------------------------

 1. شمس الدین ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 402.

2. رسول جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، صص 289 و 290.

3. منتهی الامال، ص 792.

4. همان، ص 794.

5. همان.

6. کافی، ج 3، ص 109.

7. همان، ص 110.

8. منتهی الامال، ص 795.

9. همان.

10. همان.

نظرات کاربران ()